Doğu Anadolu Bölgesi’nin batı kesiminde, Yukarı Fırat bölümünde, Malatya iline bağlı bir ilçe olan Arapgir, doğuda Elazığ, barıda Sivas’a bağlı Divriği ilçesi, Arguvan, kuzeyinde Erzincan’a bağlı Kemaliye ilçesi, güneyinde Elazığ’a bağlı Baskil ve Keban ilçeleri ile çevrilidir. İlçenin kuzeyini Yama Dağı’nın uzantıları, güneydoğusunu da yine Yama Dağı ile Göldağı engebelendirir. En yüksek tepesi At Kuyruk Sallamaz zirvesinde 2.393 m.yi bulan Göldağı, sert kayalıklar ve derin vadilerle bölünmüştür. Ormanlardan yoksun olan bu dağ, yaylacılığa elverişli bir konumdadır. Bu dağlarda 1.500 m. yüksekliğinde platolar yer almaktadır. Sarı Çiçek Yaylası, Dutluca Ovası, Fırat vadisine doğru inen Dişterik Yazısı ilçenin belli başlı düzlükleridir. İlçenin Elazığ ile olan doğal sınırının bir bölümünü Fırat Irmağı’nın küçük bir bölümü oluşturur. Göldağı’ndan kaynaklanan akarsular ilçenin su gereksinimini sağlamaktadır. Ayrıca ilçe topraklarını sulayan diğer akarsular, Kozluk (Arapgir)Çayı, Berenge Çayı, Söğütlü Çayı ve Çit Çayı’dır. Ayrıca Keban Baraj Gölü’nün küçük bir bölümü de ilçe sınırları içerisindedir. Bu akarsuların vadi tabanlarında ova niteliğinde düzlükler bulunmaktadır. Deniz seviyesinden 1250 m. yüksekliktedir. Yüzölçümü 964 km2 olan ilçenin 2000 Yılı Genel Nüfus sayım sonuçlarına göre; toplam nüfusu 17.070’tir.
|
 |
İlçe arazilerinin büyük bölümü steplerle kaplıdır. Bundan da anlaşılacağı üzere orman bakımından oldukça fakirdir. Mevcut orman alanları da kaliteli bir orman durumunda değildir. Daha çok küçük meşe korulukları halinde olan ağaç topluluklarıdır. Bunun dışında dere ve çay boylarındaki çınar, kavak, söğüt ve tarım alanlarındaki meyve ağaçları ilçenin bitki örtüsünü oluşturur. İlçe merkezi ile ilçenin doğu kesimleri oldukça yeşildir. bu yeşilliklerin bir kısmını korular, bir kısmını da meyve bahçeleri oluşturur. Ayrıca Kozluk Çayı ve Berenge vadileri aşağıdan yukarıya tamamen yeşilliklerle kaplıdır. Bu vadiler çınar, kavak, söğüt ve meyve ağaçları ile çok güzel bir görünüm kazanır. Vadilerde sık sık kaynak sulara da rastlanmaktadır.
İlçe, coğrafi yapısı nedeniyle yazın hareketli; kışın, tabiat şartlarının çetin geçmesi sebebiyle hareketsizidir. Halk, gelenek ve göreneklerine bağlıdır. İlçede okuma yazma oranı 2000 yılında %99 'a ulaşmıştır.
İlçede karasal iklim hüküm sürmekte olup, kışlar kar yağışlı ve soğuk, yazları ise yüksekler serin, alçak kesimler daha sıcaktır. Oldukça engebeli olan ilçede yaz sıcaklıkları arazinin yükselti seviyesi ile paralellik gösterir.
İlçenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Yetiştirilen başlıca tarımsal ürünler, buğday, arpa, nohut, mercimek, kayısı, üzümdür. Ayrıca dağlık alanların vadilerinde sebze ve meyve yetiştirilmektedir. Hayvancılıkta ise sığır, koyun, kıl keçisi, at ve kümes hayvanları yetiştirilmektedir.
|
 |
İLÇENİN TARİHİ:
Arapgir'in eski adı Daskuza'dır. Daskuza (Arapgir) civarındaki yerleşim birimlerinin en eskilerinden olup, Malatya ili ile yaşıt sayılabilir. Arapgir'in ilk yerlileri Muşkilerdir. Şehrin M.Ö. 1200 yıllarında kurulduğu sanılmaktadır. Sırasıyla M.Ö. 850 yılında Asur, M.Ö. 612 yılında îran (Met), M.S. 717 yılında Danişmentliler, 1178 yılında Anadolu Selçuklu Devleti, Selçukluların Moğollar'a Köse Dağı Savaşı'nda yenilmesinden sonra Moğolların, Anadolu Beylikleri'nin kurulmaya başladığı dönemde Karakoyunlar'm eline geçer.
|
 |
Yavuz Sultan Selim’in 1515 Çaldıran Savaşı’ndan sonra Osmanlı topraklarına katılmıştır. İlk Osmanlı Tahrir defterinde (1518) Diyarbakır eyaletinin 12 sancağı gösterilmekte olup, bu defterde Aragir’in de ismi 10.sırada geçmektedir. Kanuni Sultan Süleyman döneminde Sivas valiliğine bağlı bir sancak merkezi olmuş, 1834’de Diyarbakır ve 1847’de Mamuret-ül Aziz (Elazığ) sancaklarına bağlanmıştır. Cumhuriyetin ilanından sonra 1927-1928 tarihinde yapılan düzenleme ile Malatya’ya bağlı bir kaza konumuna getirilmiştir.
1518 yılında tutulan ilk Osmanlı Tesnit Tahrir defterinde Diyarbakır eyaletinin 12 sancağı bulunmaktaydı. Bu defterde Arapgir de yer almakta ve 10. sırada bulunmaktaydı. Kanuni Sultan Süleyman zamanında Sivas valiliğine bağlı bir sancak merkezi olan ilçe, 1834'de Diyarbakır ve 1847fde Mamuret-ül Aziz (Elazığ) sancaklarına bağlandı. 1927-1928 tarihli Türkiye'de devlet salnamesinde ise Arapgir Malatya'ya bağlı bir kaza olmuştur.
İLGİ ÇEKİCİ YERLER:
19. yüzyıl ortalarında eski Arapgir terk edilerek bugünkü yerine taşındığından sanat değeri yüksek birçok tarihi yapı eski Arapgir'de kalmıştır. Bu tarihi eserlerin birçoğu harap haldedir. Eski Arapgir'de Hanikah, Cafer Paşa Camii, Osman Paşa Hamamı, Çarşı Hamamı, Miran Çayı kıyısındaki Harap Pazar harabeleri, Brenge Deresi boyunca uzanan vadi ile Kaynarca, gezilecek ve görülecek yerler olarak sayılabilir.
İlçeden günümüze gelebilen tarihi eserler arasında;
Arapgir Kalesi
Ulu Cami
Mirliva Ahmet Paşa Camisi
Gümrükçü Osman Paşa Camisi
Cafer Paşa Camisi
Molla Eyüp Mescidi
Hankâh
Osman Paşa Hamamı
Çarşı Hamamı
Ispanakçı Mustafa Paşa Kütüphanesi
Büyük Kozluk Köprüsü
Kale Köprüsü ve
Türk sivil mimari örneklerinden evler bulunmaktadır. Ayrıca ilçede;
Onar Mağarası
Orman Sırtı Mağarası gibi doğal oluşumlar vardır.
Bağlı Bucaklar ve Köyler
Arapgir ilçesine bağlı bucak ve köylerin nüfusu 6.445'tir. Aktaş, Boğazlı, Budak, Çaybaşı, Çiğnir, Çimen, Düzce, Eynir, Gözeli, Gün yi.izü, Kayakesen, Koru, Onar, Ormansırtı, Selamlı, Suceyin, Sugeçti, Sağıluşağı, Tarhan, Taşdibek, Yaylacık, Yeşilyayla (Kızılca), Yukarıyabanlı, Taşdelen, Alıçlı, Bacalı, Bostancık, Çakırsu, Deregezen, Karaca (Eskiarapgir), Eşikli, Gebeli, Kaynak, Kazanç, Kılıçlı, Konducak, Pirali, Sinikli, Sipahiuşağı, Ulaçlı, Yazılı.
